Het is al dikwijls gezegd en de vrees bestaat dat het nog dikwijls zal moeten herhaald worden, “Vlaanderen heeft geen debat cultuur.” Dit in schril contrast met bv Nederland waar de debatten, zelfs als ze hoog oplopen, ontdaan blijven van emotionaliteit en onderbuik gevoelens. Dat is de invloed van de calvinisten horen we wel eens. Het moet worden gezegd, die invloed zal er onmiskenbaar zijn.
Maar specifiek als het over godsdienst gaat, blijven de Nederlanders rustig, bevragen elkaar en blijven in gesprek, de uitzonderingen daar gelaten. De reden is niet zo ver te zoeken. Nederland heeft gedurende lange tijd godsdienstoorlogen gekend die in wezen burgeroorlogen waren met steun van de Spanjaarden. Bloedig, vreselijk, met dat wat nu oorlogsmisdaden zouden heten aan beide kanten.
Het protestantse regime na deze oorlogen loog er ook niet om. Verdrukking, uitsluiting en stigmatisering waren het deel van iedereen die zich geen protestant wenste te noemen. Katholieken werden hun erediensten verboden en moesten onderduiken in wat men schuilkerken is gaan heten. Langzaam kwam het besef dat het zo niet kon en dat er samengeleefd diende te worden, met dien verstande dat de ander ook de ruimte nodig had om zijn ding te doen, dit niet alleen op fysiek materieel vlak, maar ook op geestelijk vlak. Na de godsdienst oorlogen kwam de Gouden Eeuw en welvaart. Met de welvaart ook scholing en onderwijs.
In Vlaanderen lagen de zaken totaal anders. Na de Spanjaarden kwamen de Oostenrijkers, de Fransen, en ook ja, “de ollanders” en de Belgen. In Vlaanderen kreeg men niet de kans om zelf ook maar iets te laten ontwikkelen, beslissingen werden steeds van buiten af en van boven opgelegd. Er werd alles aan gedaan om de Vlaamse eigenheid en cultuur weg te drukken of ten minste te negeren. Hogere studies konden, maar in een andere taal, het Frans. Vlamingen werden als boeren en knechten weg gezet en de Vlaamse cultuur werd als ondergeschikt aan de Franse beschouwd. De energie die opgewekt werd om in contact te treden met “de ander” was er niet een die er op gericht was, om de ander te leren begrijpen, neen ze was er een om zichzelf “te bevrijden”, zeg maar het terrein terug te winnen om de geestelijke ruimte die de Vlaming voor zichzelf nodig had te veroveren. Dat ging niet zo maar en zonder slag of stoot en dit is nog steeds aan de gang. Kijk maar eens naar de Belgische politiek. Het gaat erover om voordurend de grenzen te bewaken en telkens de oefening te maken wat willen we accepteren en wat niet. Wat haalbaar is en welke ambitie we moeten laten varen, in dit geval met de Franstalige als tegenpool. Dat is een oefening die eerder gepaard gaat met conflict dan met dialoog.
Het zal duidelijk zijn dat er in een dergelijk midden niet een cultuur ontstaat van overleg en debat, eerder een van strijd en spanning. De ander bevragen is daar niet bij. De aandacht gaat vooral naar argumenten die de eigen ambitie, de eigen leefwereld versterken, ondersteunen en kunnen uitdragen. Als het kan op rationele gronden, als het niet lukt ook emotionele gronden.
Intussen zijn we niet zo veel verder. De schijn wordt wel gewekt dat er gepraat wordt. Maar daar waar iedereen het eens is, tenzij op punten en komma’s na, is er in wezen geen debat. Het debat begint maar als we het grondig met elkaar oneens zijn. En daar wringt de schoen.
Telkens we het grondig met elkaar oneens zijn stopt als het ware de redelijke onderbouwde invulling en worden de emotionele registers open getrokken. Het is niet zo belangrijk meer wat er gezegd wordt maar wie het zegt, zijn achtergrond word daarbij in rekening gebracht tot wie zijn vader en moeder zijn en wat die allemaal wel op hun kerfstok zouden hebben gehad. Het enige doel, hem de mond te snoeren en zijn boodschap te laten verdwijnen. Zo gaat het ook in de media, bevolkt door Vlamingen die ingebed zijn in die zelfde cultuur.
Het is daarom niet verwonderlijk dat een boek geschreven over Mgr. Leonard dat reeds een jaar of vijf geleden en uitgegeven is in het Frans, geen ophef heeft gemaakt. Dat het nu wel gebeurd nu dat het in het Nederlands wordt gepubliceerd. Het gaat hem in deze niet over wat de man zegt. Het gaat erover om stemmingen over te brengen waarbij alle middelen worden ingezet. Niet de boodschap is belangrijk maar de stemming, met als doel Mgr Leonard weg te werken. Maar waarom?
Mgr Leonard staat voor iets. Hij staat voor een visie, een duidelijke visie. Hij kan het ook uitleggen en onderbouwen, hij kent zijn klassiekers zeg maar. Hij staat voor de invulling van een geestelijke ruimte die zo langzaam aan het verdwijnen was en die weg was gedrongen door wat je kan noemen, modernistische katholieken. Zij hebben met goedvinden van Kardinaal Danneels jaren hun ding kunnen doen en het geestelijke veld bijna volledig in kunnen nemen. Daar zit hem de bedreiging. De geestelijke ruimte zal de volgende decennia ten minste moeten gedeeld worden met mensen die een andere invulling willen geven. Het is daarbij niet belangrijk welke invulling, het is daarbij belangrijk om de positie te behouden. Daarom word Mgr Leonard ook niet bevraagd. Hij is reeds veroordeeld op het moment dat hij zijn mond nog maar open doet. Herbij nog de opmerking: Waar er slechts een idee de geestelijke ruimte mag vullen, daar ontstaat dictatuur.
Maar specifiek als het over godsdienst gaat, blijven de Nederlanders rustig, bevragen elkaar en blijven in gesprek, de uitzonderingen daar gelaten. De reden is niet zo ver te zoeken. Nederland heeft gedurende lange tijd godsdienstoorlogen gekend die in wezen burgeroorlogen waren met steun van de Spanjaarden. Bloedig, vreselijk, met dat wat nu oorlogsmisdaden zouden heten aan beide kanten.
Het protestantse regime na deze oorlogen loog er ook niet om. Verdrukking, uitsluiting en stigmatisering waren het deel van iedereen die zich geen protestant wenste te noemen. Katholieken werden hun erediensten verboden en moesten onderduiken in wat men schuilkerken is gaan heten. Langzaam kwam het besef dat het zo niet kon en dat er samengeleefd diende te worden, met dien verstande dat de ander ook de ruimte nodig had om zijn ding te doen, dit niet alleen op fysiek materieel vlak, maar ook op geestelijk vlak. Na de godsdienst oorlogen kwam de Gouden Eeuw en welvaart. Met de welvaart ook scholing en onderwijs.
In Vlaanderen lagen de zaken totaal anders. Na de Spanjaarden kwamen de Oostenrijkers, de Fransen, en ook ja, “de ollanders” en de Belgen. In Vlaanderen kreeg men niet de kans om zelf ook maar iets te laten ontwikkelen, beslissingen werden steeds van buiten af en van boven opgelegd. Er werd alles aan gedaan om de Vlaamse eigenheid en cultuur weg te drukken of ten minste te negeren. Hogere studies konden, maar in een andere taal, het Frans. Vlamingen werden als boeren en knechten weg gezet en de Vlaamse cultuur werd als ondergeschikt aan de Franse beschouwd. De energie die opgewekt werd om in contact te treden met “de ander” was er niet een die er op gericht was, om de ander te leren begrijpen, neen ze was er een om zichzelf “te bevrijden”, zeg maar het terrein terug te winnen om de geestelijke ruimte die de Vlaming voor zichzelf nodig had te veroveren. Dat ging niet zo maar en zonder slag of stoot en dit is nog steeds aan de gang. Kijk maar eens naar de Belgische politiek. Het gaat erover om voordurend de grenzen te bewaken en telkens de oefening te maken wat willen we accepteren en wat niet. Wat haalbaar is en welke ambitie we moeten laten varen, in dit geval met de Franstalige als tegenpool. Dat is een oefening die eerder gepaard gaat met conflict dan met dialoog.
Het zal duidelijk zijn dat er in een dergelijk midden niet een cultuur ontstaat van overleg en debat, eerder een van strijd en spanning. De ander bevragen is daar niet bij. De aandacht gaat vooral naar argumenten die de eigen ambitie, de eigen leefwereld versterken, ondersteunen en kunnen uitdragen. Als het kan op rationele gronden, als het niet lukt ook emotionele gronden.
Intussen zijn we niet zo veel verder. De schijn wordt wel gewekt dat er gepraat wordt. Maar daar waar iedereen het eens is, tenzij op punten en komma’s na, is er in wezen geen debat. Het debat begint maar als we het grondig met elkaar oneens zijn. En daar wringt de schoen.
Telkens we het grondig met elkaar oneens zijn stopt als het ware de redelijke onderbouwde invulling en worden de emotionele registers open getrokken. Het is niet zo belangrijk meer wat er gezegd wordt maar wie het zegt, zijn achtergrond word daarbij in rekening gebracht tot wie zijn vader en moeder zijn en wat die allemaal wel op hun kerfstok zouden hebben gehad. Het enige doel, hem de mond te snoeren en zijn boodschap te laten verdwijnen. Zo gaat het ook in de media, bevolkt door Vlamingen die ingebed zijn in die zelfde cultuur.
Het is daarom niet verwonderlijk dat een boek geschreven over Mgr. Leonard dat reeds een jaar of vijf geleden en uitgegeven is in het Frans, geen ophef heeft gemaakt. Dat het nu wel gebeurd nu dat het in het Nederlands wordt gepubliceerd. Het gaat hem in deze niet over wat de man zegt. Het gaat erover om stemmingen over te brengen waarbij alle middelen worden ingezet. Niet de boodschap is belangrijk maar de stemming, met als doel Mgr Leonard weg te werken. Maar waarom?
Mgr Leonard staat voor iets. Hij staat voor een visie, een duidelijke visie. Hij kan het ook uitleggen en onderbouwen, hij kent zijn klassiekers zeg maar. Hij staat voor de invulling van een geestelijke ruimte die zo langzaam aan het verdwijnen was en die weg was gedrongen door wat je kan noemen, modernistische katholieken. Zij hebben met goedvinden van Kardinaal Danneels jaren hun ding kunnen doen en het geestelijke veld bijna volledig in kunnen nemen. Daar zit hem de bedreiging. De geestelijke ruimte zal de volgende decennia ten minste moeten gedeeld worden met mensen die een andere invulling willen geven. Het is daarbij niet belangrijk welke invulling, het is daarbij belangrijk om de positie te behouden. Daarom word Mgr Leonard ook niet bevraagd. Hij is reeds veroordeeld op het moment dat hij zijn mond nog maar open doet. Herbij nog de opmerking: Waar er slechts een idee de geestelijke ruimte mag vullen, daar ontstaat dictatuur.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten