12/11/10, 07u06
De katholieke kerk van aartsbisschop Léonard kreeg de laatste tijd harde kritiek uit eigen rangen. René Stockman reageert. Stockman is Generale Overste van de Broeders van Liefde.
Het klinkt vandaag niet goed te zeggen dat je uit België komt. Onmiddellijk krijg je vragen over de politieke situatie en of België nog wel bestaat, en hoe het gesteld is met de kerk. Dat laatste klinkt geregeld hier in Rome.
Maar is het inderdaad zo, zoals sommigen beweren, dat Mgr. Léonard de Belgische kerk aan het polariseren is met zijn zogenaamde controversiële uitspraken? Of is men gewoon verleerd dat er in de kerk nu eenmaal ook geloofswaarheden zijn, dat er een christelijke moraal is die nu en dan om verduidelijking vraagt en dat er tegelijk ook en vooral veel pastorale bekommernis moet zijn, en dat die zaken niet in tegenspraak moeten zijn, maar wel onderling in spanning kunnen staan. De kerk als mater en de kerk als magister: de moeder die zorg draagt voor haar kinderen en de meester die zijn kinderen moet leren.
De kunst bestaat erin om magister te zijn zonder het mater-zijn te verwaarlozen; eigenlijk zou het mater-zijn steeds op de achtergrond aanwezig moeten zijn en als een resonans blijven klinken.
Toen enige maanden geleden Mgr. Léonard aantrad als aartsbisschop, waren er reeds van bij aanvang vele a priori's. Hij kreeg bij sommigen zelfs geen enkele slaagkans, hij werd reeds op voorhand gebuisd. Hij was de man van Rome, his master's voice, niet de kandidaat van... Toch moest men weldra vaststellen dat hij het niet zo slecht deed, in het bijzonder in de zaak van Mgr. Vangheluwe en de nasleep ervan. Hij trad kordaat op, met een duidelijke communicatie en niemand benijdde op dat ogenblik zijn functie. Men verlangde van hem krachtige uitspraken die hij ook gaf. Het was de tijd van de tsunami in de kerk, en niemand wist wanneer het zou ophouden.
Maar dan kwam als het ware een tegenbeweging waarbij de kerk het zwijgen werd opgelegd. Men had geen recht meer om te spreken over morele zaken, wanneer de moraliteit in eigen midden soms ver te zoeken was. Men kwam zelfs zo ver om het ontslag van de Paus te suggereren, meer als symbolische daad, maar toch wel pretentieus gesteld. Alsof daarmee iets zou worden opgelost.
Mgr. Léonard nam zijn herderstaf weer op, en toonde zich als voorheen de magister en de mater, en soms nogal uitdrukkelijk magister. Uitspraken en zelfs woorden uit vroegere interviews werden uit hun context gehaald, uitvergroot, geïnterpreteerd en vooral becommentarieerd. De wijze van communiceren was misschien niet altijd even gelukkig, en dat is inderdaad iets dat men ook in Rome moet leren: hoe communiceren in een tijdperk waar slogans het doen en langere teksten gewoon niet gelezen worden. De woordvoerder moest soms bijsturen, toelichten, hetgeen toch zijn taak is. Maar als men niet meer overeenkomt over wat de bestemming moet zijn, dan wordt het problematisch. En dat gebeurde blijkbaar de laatste dagen waarbij het even leek dat er moest afgerekend worden. Zielig wanneer men op afstand staat toe te kijken.
Ondertussen zijn de profeten aan het roepen gegaan: zwijgen tot kerstmis, misschien maar best aftreden, want we geraken in een polarisatie.
Als ik nu terugkijk naar de zogenaamde gewraakte uitspraken, dan zijn er een aantal die gewoon de visie vertolken van de kerk, weliswaar vanuit het ideale standpunt, en daarbij is het normaal dat weerstanden worden opgeroepen bij hen die zich verwijderd hebben van dit ideaal - en daarmee wil ik niemand veroordelen Andere uitspraken waren misschien wat moeilijk, te filosofisch en gaven daarom aanleiding tot misverstand en vooral misinterpretatie. Mgr. Léonard heeft dit zelf proberen recht te zetten. En een aantal hebben te maken met de wijze waarop ze gebracht worden, en dan gaat het over de communicatie.
Maar wordt het heftig reageren niet mede veroorzaakt door de opiniemakers die dit maar al te graag aangrijpen om hun eigen kerkbeeld te promoten? Is het geen bon ton geworden om sowieso tegen Rome te zijn? Moet alles zomaar met de mantel van de liefde worden toegedekt en de ogen worden gesloten voor situaties die misgelopen zijn - zoals op sommige plaatsen de liturgie - uitgehold zijn of toch wel heel ver van het ideaal verwijderd zijn - zoals op sommige plaatsen het godsdienstonderricht? Dan gaat het dus vooral over binnenkerkelijke zaken. Mogen de kerkmensen niet in eigen boezem kijken en de zwakke plekken met name noemen?
Iemand schreef dat Mgr. Léonard Jezus niet is, dat is waar. En het gaat er mij ook niet om om Mgr. Léonard te verdedigen. Maar het is hem niet verboden zich aan Jezus te spiegelen, wel integendeel: Jezus zei de waarheid en moedigde daardoor mensen aan maar stootte ze ook af. Tegelijk bleef hij vergevingsgezind en bleef hij kansen geven opdat niemand verloren zou gaan. Dat dat een moeilijke maar noodzakelijke combinatie was heeft Jezus zelf ondervonden. Daartoe is ook Mgr. Léonard geroepen, vanuit zijn eigen bekwaamheden en de beperkingen die hij ook wel zal hebben. Zij die deze boodschap niet kunnen aanhoren hebben het recht hun oren af te sluiten, maar hebben niet het recht anderen te verhinderen de boodschap te beluisteren en er proberen naar te leven. Of geldt vrije meningsuiting alleen nog in één richting?
Wat is nu het besluit van deze onvolmaakte analyse? Dat de kerk haar boodschap, ook in Vlaanderen, in alle duidelijkheid mag en moet laten klinken. Dat zij die het daar moeilijk mee hebben de boodschapper niet moeten afschieten omdat ze het moeilijk hebben met de boodschap. Er zijn er die zich katholiek zullen blijven noemen, anderen christelijk geïnspireerd en nog anderen uitdrukkelijk niet meer kerkelijk. Misschien moet dat vandaag ook beter tot uitdrukking worden gebracht in de instituten die vanuit de kerk zijn gegroeid om zo tot een klaarder onderscheid te komen, want duidelijkheid schept welbehagen. Maar dat houdt niet tegen dat ze zich blijven inspireren aan het evangelie, want de liefdesboodschap die erin verkondigd wordt geldt voor allen.
En dat de kerk de ruimte mag blijven waar allen terecht kunnen met hun pastorale noden in de meest ruime betekenis van het woord. Zowel geloven als niet- of andersgelovigen, want de kerk blijft de plaats waar voor mensen gezorgd wordt. Ook dat is de evangelische boodschap.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten